- ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ
-
by Giorgos Spiliotopoulos
Η οστεοπόρωση, σύμφωνα με τον WHO (Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας) , είναι μια νόσος που χαρακτηρίζεται από χαμηλή οστική μάζα με επακόλουθο τη διαταραχή της μικροαρχιτεκτονικής δομής των οστών, καθιστώντας αυτά εύθραυστα, αυξάνοντας την πιθανότητα κατάγματος. Η καθυστερημένη διάγνωση και η αναποτελεσματική θεραπεία καταδεικνύεται δαπανηρή για το Εθνικό Σύστημα Υγείας, με κόστος που ξεπερνάει τα 900 εκατ. ευρώ ετησίως. Τα στοιχεία αυτά καθιστούν αναγκαία τη σωστή ενημέρωση των ασθενών για τους παράγοντες κινδύνου, την έγκαιρη πρόληψη και τη σωστή θεραπεία της οστεοπόρωσης. Πρόκειται για την συχνότερη πάθηση των οστών, η οποία αν αφεθεί χωρίς θεραπεία θα οδηγήσει σε απρόβλεπτες και δύσκολες για την ζωή μας, παθολογικές καταστάσεις.
Ποιά ειναι τα συχνότερα οστεοπορωτικά κατάγματα;
Τα συνηθέστερα οστεοπορωτικά κατάγματα που συνανταμε στην κλινική πράξη ειναι τα ακόλουθα :
άνω πέρατος βραχιονίου, κάτω πέρατος αντιβραχίου, σπονδυλικου σωματος και ισχίου.
Ποιοι ασθενείς χρήζουν κλινικής εκτίμηση κινδύνου (screening);
α) Ασθενείς ηλικίας 40-50 ετών με: πρώιμη εμμηνόπαυση (<45 ετών), υπογοναδισμό, σύνδρομα δυσαπορρόφησης, πρωτοπαθή υπερπαραθυρεοειδισμό, λήψη κορτικοστεροειδών, (δοσοεξαρτώμενος παράγοντας με δόση μεγαλύτερη από 5mg πρεδνιζολόνης την ημέρα για διάστημα μεγαλύτερο των 3 μηνών), ιστορικό ρευματοειδούς αρθρίτιδας
β) Ασθενείς ηλικίας 50-65 ετών με ένα από τους παρακάτω παράγοντες κινδύνου:δείκτη μάζας σώματος (BMI) χαμηλότερο από 20, ύπαρξη οικογενειακού ιστορικού και συγκεκριμένα κάταγμα ισχίου κάποιου γονέα, κάπνιστες, κατανάλωση αλκοόλ (περισσότερο από 3 μονάδες την ημέρα), λήψη κορτικοστεροιδών(δοσοεξαρτώμενος παράγοντας), προηγούμενο κάταγμα χαμηλής βίας (fragility fracture), ιστορικό ρευματοειδής αρθρίτιδας
γ) Όλοι οι ασθενείς άνω των 65 ετών.
Υπάρχουν εργαλεία για να υπολογίσουμε το ρίσκο σε κάθε ασθενή;
Η κατηγοριοποίηση του ρίσκου μπορεί να γίνει απο τον ειδικό ιατρό με τη χρήση του αλγορίθμου FRAX, ένα εργαλείο που υπολογίζει το ποσοστό κινδύνου κατάγματος για χρονικό διάστημα 10 ετών.
Ποια φάρμακα χρησιμοποιούνται στην οστεοπόρωση σημερα;
Αν και το εύρος των φαρμάκων που χρησιμοποιούνται σήμερα για τη διαχείριση της οστεοπόρωσης έχει μεγαλώσει σημαντικά (ενδοφλέβια διφωσφονικά, ραλοξιφαίνη, τεριπαρατίδη, ορμονική θεραπεία υποκατάστασης), θα αναφερθούμε σε δυο κατηγορίες φαρμάκων που συνταγογραφούνται ευρέως στην πρωτοβάθμια φροντίδα:
α) τα από του στόματος διφωσφονικά (αλενδρονάτη, ρισενδρονάτη και ιβανδρονικό οξύ) και
β) την ενέσιμη δενοσουμάμπη (Prolia).
Συμπληρωματικά, όλοι οι ασθενείς πρέπει να λαμβάνουν επαρκή ποσότητα ασβεστίου και βιταμίνης D3.
Τι είναι τα διφωσφονικά και πότε χρησιμοποιούνται;
Τα διφωσφονικά είναι φάρμακα που αυξάνουν την οστική μάζα μέσω της αναστολής των οστεοκλαστών και αποτελούν πρώτη γραμμή θεραπείας τόσο στην πρωτογενή όσο και στη δευτερογενή πρόληψη. Χορηγούνται είτε από το στόμα (αλενδρονάτη, ρισενδρονάτη και ιβανδρονικό οξύ) είτε ενδοφλέβια (ζολενδρονάτη).
Τι δόση ασβεστίου και βιταμίνης D3 χρειάζεται να λαμβάνει ένας ασθενής με οστεοπόρωση;
Η δόση βιταμίνης D3 καθορίζεται από τα επίπεδα του ασθενή πριν την έναρξη της θεραπείας. Σε επάρκεια, αρκούν 800 μονάδες χοληκαλσιφερόλης την ημέρα ως δόση συντήρησης χωρίς την ανάγκη επανάληψης επιπέδων. Αν ο ασθενής έχει ανεπάρκεια βιταμίνης, απαιτείται η αναπλήρωση των επιπέδων για 3 μήνες (είτε 3000 μονάδες καθημερινά είτε 50.000 την εβδομάδα) πριν την έναρξη της αγωγής συντήρησης.
Η προτεινόμενη ημερήσια ποσότητα ασβεστίου υπολογίζεται περίπου σε 800-1000 mg. Αν ο ασθενής λαμβάνει συστηματικά αρκετό ασβέστιο από τη διατροφή του, η λήψη συμπληρώματος δεν κρίνεται απαραίτητη. Ιδιαίτερα χρήσιμα σε αυτή την απόφαση είναι τα εργαλεία υπολογισμού της διατροφικής πρόσληψης ασβεστίου.
Πόσο διαρκεί η θεραπεία για οστεοπόρωση;
Η διάρκεια της θεραπείας με διφωσφονικά είναι τουλάχιστον 5 χρόνια, αλλά μπορεί να φτάσει έως και 10 χρόνια. Μετά την ολοκλήρωση της πρώτης πενταετίας συνήθως προτείνεται η επανάληψη για να αποφασιστεί αν ο ασθενής θα διακόψει τη θεραπεία (drug holiday) ή όχι. H συνέχιση λήψης θεραπείας έως 10 χρόνια μπορεί να αποφασιστεί χωρίς την επανάληψη μέτρησης οστικής πυκνότητας σε ασθενείς που ανήκουν σε ομάδα υψηλού κινδύνου όπως αυτοί:άνω των 75 ετών που λαμβάνουν κορτικοστεροειδή (δόση μεγαλύτερη των 7.5mg πρεδνιζολόνης την ημέρα)με προηγούμενο κάταγμα ισχίου.
Η διάρκεια θεραπείας με Prolia είναι αμφιλεγόμενη. Δεδομένα έχουν επιβεβαιώσει ότι είναι ασφαλής και αποτελεσματική έως 10 χρόνια. Σε περίπτωση που η αγωγη με Prolia χρειαστεί να σταματήσει (π.χ. ανεπιθύμητες ενέργειες), η θεραπεία συνεχίζεται με εναλλακτικό φάρμακο για την αποφυγή κινδύνου σπονδυλικου κατάγματος .
